Onderzoek op de loonkost- en arbeidstijddatabank van het HR Kenniscentrum van
SD Worx leidt tot de conclusie dat de werkende Belg gemiddeld 1628 uren effectief presteert gedurende een jaar. Bij een veronderstelde gemiddelde werkdag van 7,5 uur, is de Belg dus 217,1 dagen effectief aan het werk. Verminderd met overwerk, komt dit neer op 214,8 dagen effectieve normale prestatiedagen.
Het aantal uren per jaar dat een voltijdse werknemer theoretisch kan werken, werd becijferd op 2026. Deze maximumgrens wordt uiteraard nooit bereikt. Ongeveer 12,4% van deze theoretische tijd wordt niet gepresteerd omwille van ‘planbare afwezigheden’ zoals feestdagen, vakantie en bijzondere verlofregelingen.
Afgezien daarvan wordt de potentiële werktijd niet gerealiseerd wegens ‘ongeplande afwezigheid’. Onder deze noemer vallen verzuim, economische en tijdelijke werkloosheid en andere afwezigheden die niet onder vakantie of andere bijzondere verlofregelingen te catalogeren zijn (bijv. afwezigheid voor het volgen van een door de werkgever ingerichte opleiding, verlof voor het vervullen van syndicale of wettelijke verplichtingen enz.). Verzuim omvat in deze terminologie: afwezigheid wegens ziekte, zwangerschap of arbeidsongeval, en gewettigde en ongewettigde afwezigheid.
Op het totaal van alle afwezige uren gaat 25,8% op aan echt verzuim, de rest is vakantie en andere verlofregelingen, economische en tijdelijke werkloosheid en andere afwezigheden.
Uitgezet tegenover de totale uurcapaciteit die een voltijds equivalent ‘ter beschikking heeft en kan stellen’, bedraagt de prestatiegraad in België 79,5%. De prestatiegraad is hoger voor bedienden dan voor arbeiders en hoger voor mannen dan voor vrouwen. Bovendien verschilt deze ratio van sector tot sector.
Het onderzoek is gebaseerd op de loonkost- en urendatabank van het HR Kenniscentrum van de HR-dienstengroep SD Worx, die gegevens bevat van 16.318 ondernemingen gevestigd in België, met 577.682 werknemers (cijfers voor 2002).
Heel anders lijkt het er aan toe te gaan in het Verenigd Koninkrijk. Dat is het enige land in de EU waar werknemers ‘vrij mogen kiezen’ om de wettelijke arbeidstijd van maximum 48 uur te overschrijden. De mogelijkheid tot uitdrukkelijke afstand van het wettelijke recht op een 48-urenweek leidt tot grove misbruiken, zo reveleerde een niet officieel gepubliceerd onderzoek in opdracht van de Europese Unie, dat te vinden is op de website van de koepelvakbond TUC (www.tuc.uk.org). De onderzoekers van de Cambridge University verrichtten 13 gevalstudies en stootten op tal van wetsovertredingen. In theorie kunnen werknemers vrijwillig en uitdrukkelijk kiezen voor afstand van het recht op een werkweek van 48 uur. In de praktijk is er vaak sprake van dwang, druk of misleiding om meer en onbetaald te presteren. Een enquête van het TUC onder ‘slachtoffers’ van deze misbruiken wees uit dat bovenop de onverantwoord lange werktijden, deze werknemers gemiddeld voor 6400 euro onbetaald presteerden. De vakbond hoedt er zich voor de omvang van het probleem te overschatten, maar wijst niettemin op de ernst ervan. Hij stelt ook vragen bij het economische nut van deze 19e-eeuwse praktijk. Uit het genoemde onderzoek valt immers af te leiden dat een overmaat aan al dan niet onbetaalde overuren nefast is voor de productiviteit, de efficiëntie en de kwaliteit van het werk. Zodat niemand erbij wint?
