Redouan Lakhal, Advocaat, Claeys & Engels

Het arbeidshof van Bergen heeft recent de gelegenheid gehad om zich uit te spreken over de vraag of het mogelijk is om de schadevergoeding wegens kennelijk onredelijk ontslag te cumuleren met een schadevergoeding wegens discriminatie. De werknemer in kwestie meende recht te hebben op beide vergoedingen en vorderde dus zowel 6 maanden loon wegens discriminatie, als 17 weken loon wegens kennelijk onredelijk ontslag.

Feiten

Een werknemer die tewerkgesteld was door een onderneming in de regio Charleroi, had de functie van verantwoordelijke voor de evenementen waarbij zij contact moest onderhouden met klanten, cateraars, etc.

In maart 2018 was de werknemer het slachtoffer geweest van een arbeidsongeval. De werknemer was arbeidsongeschikt gedurende een periode van tien maanden.

In januari 2019 mocht de werknemer van haar arts het werk volledig hervatten. Kort na deze mededeling van haar arts, nodigde de directie de werknemer uit op de onderneming en werd de werknemer ontslagen met uitbetaling van een opzeggingsvergoeding. Op het C4-formulier vermeldde de werkgever “reorganisatie” als reden voor het ontslag.

Daarna leidde de werknemer een procedure in bij de arbeidsrechtbank Henegouwen, afdeling Charleroi, die de werkgever uiteindelijk o.m. veroordeelde tot de betaling van een schadevergoeding wegens discriminatie. De rechtbank wees de eis tot schadevergoeding wegens kennelijk onredelijk ontslag af aangezien de rechtbank oordeelde dat de cumul van beide schadevergoedingen niet mogelijk is. Het werkgever ging vervolgens in hoger beroep.

Arrest van het arbeidshof van Bergen van 23 september 2022

Zo kwam het dat het arbeidshof van Bergen zich diende uit te spreken over de vraag of de forfaitaire schadevergoeding wegens discriminatie op basis van het gezondheidstoestand (wet van 10 mei 2007 ter bestrijding van bepaalde vormen van discriminatie) kan gecumuleerd worden met de schadevergoeding wegens kennelijk onredelijk ontslag (cao nr. 109).

Na eerst te oordelen dat de werknemer voldoende had aangetoond dat het ontslag was doorgevoerd omwille van haar gezondheidstoestand, oordeelde het hof voorts ook dat de cumulatie tussen beide vergoedingen mogelijk was.

In eerste instantie verwijst het arbeidshof naar de hiërarchie der rechtsnormen in arbeidsbetrekkingen. Hieruit vloeit – volgens het hof – een verbod voort om via een collectieve arbeidsovereenkomst af te wijken van een rechtsregel die voorzien wordt door een hogere rechtsbron. Het hof stelt dat een collectieve arbeidsovereenkomst een werknemer niet de mogelijkheid mag ontnemen om zich op een hogere rechtsbron te baseren om aldus een vergoeding te vorderen waarop hij meent recht te hebben.

Vervolgens verwijst het arbeidshof naar een arrest van het Hof van Cassatie (Cass. 20 februari 2012, S.10.0048.F) waarin het Hof van Cassatie had geoordeeld dat twee vergoedingen gecumuleerd kunnen worden als de vergoedingen niet hetzelfde doel nastreven en niet dezelfde schade vergoeden. Dit is, volgens het arbeidshof van Bergen, ook het geval bij de schadevergoeding wegens discriminatie en de schadevergoeding wegens kennelijk onredelijk ontslag.

De schadevergoeding wegens discriminatie vergoedt geen schade die in se is veroorzaakt is door het ontslag zelf, maar betreft een burgerrechtelijke sanctie die het verbod op discriminatie bestraft, aldus het arbeidshof Bergen. De schadevergoeding wegens kennelijk onredelijk ontslag heeft – volgens het arbeidshof –  een heel ander doel, met name de werkgever sanctioneren wanneer hij niet kan aantonen dat het ontslag geen verband houdt met de geschiktheid of het gedrag van de werknemer, of wanneer het ontslag niet berust op de noodwendigheden inzake de werking van de onderneming.

Aangezien de juridische oorzaak van beide vergoedingen aldus verschillend is, mag de werknemer – volgens het hof – zowel de ene als de andere vergoeding eisen. En zodoende veroordeelde het arbeidshof Bergen de werkgever tot betaling van zowel de schadevergoeding wegens discriminatie als de schadevergoeding wegens kennelijk onredelijk ontslag.

Belang van het arrest

Het arrest van het arbeidshof Bergen gaat in tegen andere rechtspraak die de cumul tussen beide schadevergoedingen wel verbiedt. Zo hebben zowel het Arbeidshof Brussel (arbh. Brussel, 21 september 2020, R.G. nr. 2018/AB/718, onuitg.), de arbeidsrechtbank Henegouwen, afdeling Charleroi (arbrb. Henegouwen afdeling Charleroi, 6 november 2018 R.G. nr. 15/4.156/A, www.terralaboris.be) als de arbeidsrechtbank Luik (Arbrb. Luik afdeling Luik, 12 januari 2021, R.G. nr. 19/302/A, www.terralaboris.be.) reeds geoordeeld dat de cumul tussen beide schadevergoedingen niet mogelijk is.

De voorgenoemde rechtbanken en hoven zijn van oordeel dat beide schadevergoedingen hetzelfde doel nastreven en dezelfde grond hebben. De beide schadevergoedingen hebben – volgens deze rechtspraak – betrekking op de ontslagredenen. Beide schadevergoedingen hebben bovendien hetzelfde doel, namelijk de bestraffing van de werkgever die zich niet opstelt als een normale en redelijke werkgever.

Bovendien dient in principe steeds eerst nagegaan te worden of er een wettelijke bepaling bestaat die een cumulverbod voorziet, vooraleer na te gaan of de vergoedingen hetzelfde doel nastreven en dezelfde grond hebben. Er mag niet uit het oog verloren worden dat er wel degelijk een uitdrukkelijke anti-cumulbepaling voorzien in is in artikel 9, §3 van de cao nr.109.

Bovendien is de redenering die het arbeidshof van Bergen in deze zaak gehanteerd heeft, naar onze mening zeker vatbaar voor betwisting. De cao nr.109 wijkt immers niet af van een rechtsregel die voorzien wordt door een hogere rechtsbron (de wet van 10 mei 2007). Een werknemer kan zich nog steeds beroepen op de voormelde wet van 10 mei 2007 om een vergoeding wegens discriminatie te vorderen. De werknemer zal echter niet zowel een vergoeding wegens discriminatie o.b.v. deze wet van 10 mei 2007, als een vergoeding wegens kennelijk onredelijk ontslag o.b.v. de cao nr. 109 kunnen bekomen.

Het lijkt erop dat – ondanks de uitdrukkelijke anti-cumulbepaling in de cao nr. 109 – de saga van de cumul tussen de schadevergoeding wegens kennelijk onredelijk ontslag en schadevergoeding wegens discriminatie nog niet ten einde is.

Arbh. Bergen, 23 september 2022, A.R. 2021/AMM102, Aanwerven, Tewerkstellen, Ontslaan, 2022, nr. 539, 6-11.

Redouan Lakhal
Advocaat
Claeys & Engels