Wanneer we iemand dierbaar verliezen, valt er plots een menselijke verbinding weg. De fysieke band die we met de overleden persoon hadden, is er niet meer, maar de emotionele band wordt net daardoor heel erg aanwezig. Tegelijk verandert het verlies ook de band die de rouwende persoon heeft met de andere mensen rondom zich. Het herschikken van al die connecties, wat een essentieel onderdeel is van rouwen, is een aanzienlijke fysieke en emotionele arbeid waar de rouwende doorheen moet. Anderen, ook collega’s, de leidinggevende of de HR-verantwoordelijke, kunnen de rouwende ondersteunen tijdens het proces.
Daarom is het in eerste instantie nodig om inzicht te krijgen in het rouwproces en hoe dat verloopt. Belangrijk is op te merken dat dat proces niet eenduidig is: de noden verschillen niet alleen van persoon tot persoon, maar ook van dag tot dag. Het gebeurt dat een collega die een dierbare heeft verloren het ene moment graag en veel praat over wat er is gebeurd, en daar later liever helemaal niet over aangesproken wordt.
Elke Velle (IDEWE)
“Het rouwproces is niet eenduidig: de noden verschillen niet alleen van persoon tot persoon, maar ook van dag tot dag.” © GF
Open gesprek
Wat kan HR doen? In eerste instantie – en eigenlijk verschilt het proces op dat vlak niet heel erg van de re-integratie van een collega die langdurig afwezig was wegens ziekte of een ongeval – start het proces vóór iemand terug naar het werk komt. De HR-verantwoordelijke en/of de leidinggevende voert dan een open gesprek om een aantal vragen te overlopen.
Over de werkverdeling bijvoorbeeld. Net omdat rouwen emotioneel en fysiek erg belastend is, mag men niet verwachten dat de persoon bij zijn terugkeer meteen even energiek en geconcentreerd kan zijn als voorheen. Het is dan ook aan te raden openlijk te spreken over welke taken iemand graag opneemt, en welke hij tijdelijk liefst aan anderen zou overlaten. En wat met klantencontacten? Sommigen kijken er net naar uit om terug in contact te komen met klanten en het over iets anders te hebben dan het verlies, terwijl anderen heel erg opkijken naar het contact met klanten die erg moeilijk doen over iets dat vandaag plots erg onbelangrijk lijkt. Opnieuw: het hangt af van persoon tot persoon, en alleen een open gesprek kan leren wat precies kan en wat niet.
Maak ook duidelijk dat de persoon in kwestie mag aangeven waar hij of zij nood aan heeft. Zeg dat het oké is om te zeggen dat je nu geen zin hebt om te praten, net zoals het prima is om net wél met de collega’s mee te praten over koetjes en kalfjes aan de koffiemachine.
Het nut van rituelen
Bijzonder is het wanneer het een collega zelf is die is overleden, en zeker wanneer dat op het werk gebeurde. In eerste instantie is het dan belangrijk dat collega’s kunnen samenkomen om te praten over het voorval en wat men daarbij voelt. Als HR of leidinggevende moet je daar de ruimte voor bieden en mensen niet onmiddellijk opnieuw aan het werk zetten. Pas in tweede instantie, en een aantal dagen later, kan het nuttig zijn om externe ondersteuning te betrekken – voor de groep of voor individuen – om het rouwproces verder te begeleiden. Vaak zien we ook dat collega’s een bepaald ritueel creëren, of op de werkplaats van de overledene iets zetten of hangen. Een voorwerp dat niet alleen aan hem doet denken, maar ook een positief beeld nalaat – zodat mensen even glimlachen als ze er passeren. Dat ritueel, die fysieke plek op het werk, zorgt ervoor dat de verbinding die is weggevallen, op een andere manier toch blijft bestaan.
De auteur, Elke Velle, is Preventieadviseur Psychosociale Aspecten bij IDEWE. Zij schreef deze bijdrage als lid van de adviesraad van HR Square.
