Het burgerschapsmodel gaat uit van de gelijkheid en de persoonlijke autonomie van en sociale solidariteit met personen met een beperking. Het betekent dat we maximaal investeren in hun volwaardige participatie aan de samenleving en een leven in eigen regie. Personen met een handicap leven niet naast, maar in de samenleving. Zij nemen deel aan het gewone maatschappelijke leven in alle levensdomeinen zoals onderwijs, vrije tijd, mobiliteit of cultuur.
In de plaats van een all-in toegangsticket om gebruik te maken van een all-in pakket in een voorziening, krijgt de persoon met een handicap een budget waarmee hij zelf zorg kan inkopen. Hij kan dit inzetten om ondersteuning te krijgen die dan betaald wordt door het VAPH. De budgethouder kan ook kiezen welke ondersteuning hij wenst van wie en waar. Op deze manier krijgt de persoon met een handicap de regie over zijn leven in eigen handen.
133 personen namen deel aan het experiment met het PGB. Het onderzoek werd uitgevoerd door de Universiteit Antwerpen. Met het experiment wil de overheid leren uit alle aspecten van een persoonsgebonden financiering. Uit het onderzoek blijkt dat iedereen met een PGB-budget kan werken: zowel met kleine als grote budgetten, zowel met een fysieke als een verstandelijke handicap.
Wel bleek uit het experiment dat het systeem van het PGB voor sommige personen met een verstandelijke handicap minder toegankelijk is. Over het algemeen wordt het PGB als positief ervaren door de proefpersonen. Het is soepeler inzetbaar dan zorg in natura, en beantwoordt beter aan de zorgvragen.
Toch is het PGB geen wondermiddel voor sociale en maatschappelijke integratie. Het aantal sociale contacten van de proefpersonen steeg niet tijdens het experiment. De oorspronkelijke doelstelling van het PGB was om meer combinatiemogelijkheden van gespecialiseerde VAPH-zorg met andere zorgvormen mogelijk te maken. Toch benut slechts 10 procent van de proefpersonen die meer uitgebreide combinatiemogelijkheden.
Opvallend is dat 60 procent tevreden is met de budgethoogte. Deze tevredenheid hangt niet af van de hoogte van het budget, maar wel van de mate waarin men met dat budget de zorgtekorten kan invullen.
Een belangrijke vaststelling van de onderzoekers was dat veel personen met een handicap met het PGB hun mantelzorgers als persoonlijk assistent aanstellen. Op die manier wordt de mantelzorg wel betaald, maar wordt de zorg door naasten niet lichter gemaakt. Sommige mantelzorgers zorgen 80 tot 100 uur per week voor hun kind, partner of familielid.
Ook opvallend is dat personen met de grootste zorgtekorten niet degenen met de zwaarste handicap zijn. Voornamelijk personen met een lichte handicap ervaren een tekort aan zorg. Personen met een zwaardere handicap stromen makkelijker door in het reguliere zorgsysteem.
“Wat mij betreft moet het niet meer gaan over het al of niet hanteren van persoonsgebonden budgetten als toekomstige financieringsvorm voor handicapspecifieke ondersteuning in de toekomst”, zegt Jo Vandeurzen. “Dit principe past volledig in onze visie en mag als verworven worden beschouwd. De manier waarop we de conclusies vertalen naar concrete toewijzingen, dat is wat nu aan de orde is. Hoe zetten we de beschikbare middelen het best in? Hoe bereiken we meer mensen met een vraaggestuurde zorg?”
Uit het onderzoek blijkt een vraag naar eenvoudige, transparante, flexibele, niet-bureaucratische ondersteuning. “De uitbreidingsoperatie van 2011 betekent 1270 extra plaatsen voor het ambulante handicapspecifieke aanbod”, volgens minister Vandeurzen. “Maar daar komt bij dat we in de nabije toekomst dat aanbod in belangrijke mate rechtstreeks toegankelijk willen maken. Voorts investeren we goed 4 miljoen euro in vraagverduidelijking en in de organisatie van een voortraject. 2000 personen met beperkingen helpen we zo bij het samenstellen van een ondersteuningsplan.”
Minister Vandeurzen wint tegen eind april 2011 het advies in van organisaties die verbonden zijn aan het Vlaams Agentschap voor Personen met een Handicap: het Raadgevend Comité, het PGB-expertencomité en de Strategische Adviesraad Welzijn Volksgezondheid en Gezin.
In heel Europa wordt voluit geëxperimenteerd met modellen van persoonsgebonden financiering. Daarom bestudeerden de onderzoekers ook het PGB-beleid in Nederland, Duitsland en Zweden. “We willen de duurzaamheid nagaan van dit nieuwe instrument”, aldus Vandeurzen. “We moeten ook weten wat het gebruik ervan betekent in tijden van zwakke economische groei en grote budgettaire beperkingen. We kunnen veel leren van die andere landen.”
Het volledige eindrapport kan men downloaden op www.ministerjovandeurzen.be onder ‘beleidsdocumenten’. Op deze website kan men ook een filmpje bekijken met getuigenissen van personen die aan het experiment deelnamen.
Bron: Weliswaar
