We leven in een VOCA-wereld, een wereld die Volatiel, Onzeker, Complex en Ambigu is. Het is een wereld gekenmerkt door continue verandering, een sterk concurrentiële omgeving en een onzekere arbeidsmarkt.

In die onvoorspelbare wereld wordt enorm veel verwacht van leidinggevenden. De druk op hun schouders is groot: één op de vier leidinggevenden ervaart stress van een onaanvaardbaar niveau. De ‘werkbaarheid’ van hun job schiet er bij in. Toch blijft leiderschap onwezenlijk belangrijk. Het is een stuwende kracht. Het heeft een sterke impact op anderen. Het draagt bij tot de goede coördinatie van activiteiten en mensen. Sterk leiderschap gaat ook gepaard met een inspirerende visie op business en buitenwereld.

De vraag is alleen bij wie we al deze verschillende ‘kaarten’ van leiderschap leggen. Dat hoeft niet altijd de klassieke ‘leidinggevende’ te zijn. Bij zelfsturende teams zijn de leiderschapskaarten (coach, manager, inspirator, motivator, visionair,…) herschikt volgens de talenten van de teamleden. Elk lid neemt in het belang van de groep zijn verantwoordelijkheid op. Deze rollen kunnen zelfs verschuiven van de ene naar de andere in functie van de situatie. De uitdaging is een herverdeling van rollen en opdrachten te vinden in functie van sterktes en complementariteit.

Moeten we dan naar meer zelfsturende organisaties? Of naar minder hiërarchische? Bij de Vlaamse overheid wordt alvast succesvol gewerkt met zelfsturende teams. Bij Defensie zorgt een hiërarchische structuur voor snelle beslissingen en actie. Het antwoord is dus genuanceerd. We moeten vooral het aanwezige talent beter benutten, de rollen beter verdelen en de samenwerking beter coördineren.

Daarvoor hebben we nood aan transparantie en aandacht voor interafhankelijkheid. Pas als we een beter zicht hebben op sterktes, ambities en voorkeuren van medewerkers, kunnen we hen op een complementaire manier inzetten, zodat het geheel versterkt wordt. Innovatief omspringen met jobdesign en arbeidsorganisatie zal de enige weg vooruit zijn. Misschien moet een ‘leidinggevende’ in de eerste plaats een spelverdeler zijn. Omdat autonome medewerkers die uitstekend in teamverband functioneren zelf de beste ‘leidinggevenden’ zijn.