“Ik wil jullie van harte proficiat wensen met jullie promotie van junior naar senior. Vanaf nu nemen jullie een nieuwe rol op en met deze nieuwe rol komen nieuwe kansen en nieuwe verantwoordelijkheden. Terwijl jullie in het verleden succesvol waren door zelf heel wat kennis en vaardigheden te ontwikkelen, zullen jullie in de toekomst maar succesvol zijn door het team dat jullie aansturen zo succesvol mogelijk te maken. In deze rol hebben jullie aanzienlijk meer macht en bijgevolg aanzienlijk meer verantwoordelijkheid om het ‘goede’ te laten gebeuren.”
Ik bevond me op een promotiefeestje van een groep 25-jarigen toen ik deze wijze woorden hoorde uitspreken. Mooi dat de leidinggevende zijn pupillen ervan bewust maakte dat ze nu hiërarchisch gezien meer ‘macht’ hadden dan voorheen. En dat hij hen alert maakte deze macht niet te misbruiken maar aan te wenden om het goede te laten gebeuren. Helaas zit het thema ‘macht’ nog vaak in een taboesfeer of heeft het een zeer negatieve connotatie.
Wanneer wij een Masterclass Teamcoaching geven, komt het thema steevast aan bod. Als we de deelnemers vragen waaraan ze bij het woord macht denken, dan komen volgende woorden bovendrijven: ‘anderen dingen laten doen waar je zelf geen zin in hebt’, ‘de kracht waarmee je de andere partij beïnvloedt’, ‘iemand dwingen iets te doen wat tegen zijn waarden of belangen indruist’, ‘doorduwen’, ‘over andermans grenzen gaan’… Gelukkig hebben ze het evenzeer over ‘kracht om misbruik tegen te gaan’, ‘daadkracht’, ‘mogelijkheden creëren’, ‘verantwoordelijkheid nemen’…
Macht 1.0, 2.0, 3.0
Organisatiepsycholoog en executive coach Oscar David maakt in zijn boek ‘Macht!’ een interessante indeling en spreekt over Macht 1.0, Macht 2.0 en Macht 3.0. zoals ook bij software, de latere versie een meer completere versie is dan de eerdere versies.
Macht 1.0 is de meest primitieve versie van machtsuitoefening. Om het met Darwins woorden te zeggen: dit is de ‘survival of the fittest’, de wet van de sterkste. In bedrijven gaat het dan over wie ‘de grootste mond heeft’, ‘de beste diploma’s, ‘het meest discussieert’ en op die manier zijn slag haalt.
Macht 2.0 is een aanvulling op macht 1.0 en is het vermogen om manifestaties van macht 1.0 in goede banen te leiden en te voorkomen dat machtsmisbruik plaatsvindt. Het zijn de ‘checks & balances’ die ervoor zorgen dat mensen zich aan gemaakte afspraken houden en dat de hoeveelheid macht goed uitgebalanceerd is. Denk binnen bedrijven aan de interne audits, ondernemingsraden, klachtencommissies, ethische codes, vakbonden enz. Helaas kan er ook vervorming van macht 2.0 optreden. Dan wordt regelgeving doelgericht gebruikt om macht uit te oefenen, waardoor het goede in het gedrang komt.
Macht 3.0 is macht beoefenen vanuit integriteit. Het vloeit voort vanuit een verlangen om de waarden of de missie van het bedrijf op de best mogelijke manier te realiseren. Macht wordt aangewend om nieuwe mogelijkheden en kansen te creëren, om te verbinden en zo het grotere geheel te dienen.
Empoweren en inspireren
Leiders van vandaag moedigen we tijdens onze masterclasses aan om naast het innemen van hun plek (macht 1.0), de afspraken goed op te volgen (macht 2.0), hun mensen te ‘empoweren’ en te inspireren door vanuit integriteit te handelen (macht 3.0). Dit kan alleen als ze zich laten leiden door diepere waarden en niet in de ban zijn van hun eigen ego. Ook hier treden helaas vervormingen op en pretenderen sommige leiders het grote doel te dienen, terwijl hun ideologie vaak schadelijk en verwerpelijk is. Medewerkers voelen zich dan machteloos, maar eigenlijk geven ze hun macht weg.
Vandaar het grote belang van bewustzijnsontwikkeling binnen bedrijven. Hoe meer bedrijven en hun medewerkers zich bewust zijn van hun kernwaarden, hoe meer ze hiernaar bewust kunnen handelen en hoe gezonder de organisaties zullen worden.
Magaly De Smet van Coaching The Shift schreef deze tekst als lid van de adviesraad van HR Square.
