In de hedendaagse samenleving is een diploma secundair onderwijs een absolute must om de arbeidsmarkt succesvol te betreden en erin te blijven. Mensen onder 24 jaar die geen secundair onderwijs hebben voltooid en die niet langer aan onderwijs of training deelnemen, worden ‘vroegtijdige schoolverlaters’ (vsv) genoemd. Zij lopen het risico om zowel economisch als sociaal uitgesloten te worden uit de maatschappij.

Van de bijna 10 procent jongeren in de leeftijdsgroep 18 tot 24 jaar die in België niet over een diploma hoger secundair beschikken en niet in onderwijs of vorming zitten, heeft in 2014 slechts 40 procent werk. Van de 60 procent die dus werkloos is, zoekt ook slechts 66 procent actief naar werk: dat suggereert dat 34 procent van de vroegtijdige schoolverlaters ook al de loopbaan heeft opgegeven.

Sinds de crisis vergroot het risico op permanente uitsluiting van deze kwetsbare groep. Gelukkig is er hiervoor aandacht: doelstellingen zijn gesteld om het aantal terug te dringen. De teller van vroegtijdige schoolverlaters staat echter op 7 procent in Vlaanderen, 12,9 procent in Wallonië en 14,4 procent in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest.

België staat pas op de 20ste plaats ten opzichte van de andere Europese landen, wat een marge voor verbetering suggereert. Daarnaast is er ook een urgent verschil in het percentage voor jongens en voor meisjes: respectievelijk 11,8 procent en 7,7 procent, en voor diverse andere subgroepen.

Als dit probleem niet beter wordt aangepakt, zal een deel van de jongere generatie in een verloren generatie eindigen. Meer en beter doen zal echter lonen. Internationaal werd berekend dat elke euro in de strijd tegen vroegtijdig schoolverlaten zichzelf op termijn zes tot acht keer terugverdient: wie een jongere op het goede spoor zet, ziet dus een heel leven lang de resultaten.

Aanbevelingen

Denktank Itinera formuleerde in een rapport acht prioritaire aanbevelingen.

Voor de scholen:

1. Zorg voor motiverende leraren – ook in de moeilijkste scholen – die kwalitatief onderwijs aanbieden, en hun belangrijke rol in het falen of slagen van moeilijke kinderen beseffen en kunnen opnemen. Dit kan via aanvangsbegeleiding voor junior leraren, erkenning voor senior leraren en een grote rol voor diversiteitsstages in lerarenopleidingen.
2. Zorg via goede monitoring en een ketenbenadering met alle actoren voor snelle en adequate opvolging van spijbelende leerlingen. Zorg hierbij voor individueel afgestemde maatregelen voor elke risico-leerling.
3. Het zittenblijven, zowel in het middelbaar als in het lager onderwijs, verhoogt de kans op vsv aanzienlijk. Waar zittenblijven en falen een gevolg zijn van beperkte remediëring, foutieve studiekeuze en peer-effecten, is het mogelijk om een gericht beleid hierop te voeren door een snelle detectie (bijvoorbeeld via adequate interpretatie van leerlingvolgsystemen) én opvolging van leerlingen die problemen ervaren.

Voor de overheid:

1. Vsv-indicatoren zijn vandaag niet steeds nauwkeurig en actueel. Ontwikkel goede en transparante indicatoren die up-to-date zijn. Door een jaarlijkse publicatie van cijfers komt de problematiek meer onder de aandacht. Bovendien kunnen scholen, gemeenten en regio’s zich zo onderling vergelijken en leren van elkaar.
2. Ontwikkel concrete projecten (zoals individuele coaching van jongeren) en put hiervoor inspiratie uit bewezen voorbeelden uit het buitenland.
3. Om de specifieke redenen te achterhalen die de jongeren het middelbaar onderwijs vroegtijdig doen verlaten, ontwikkel een bevraging voor jongeren die zonder een kwalificatie met het onderwijs en training stoppen.
4. Ontwikkel een cultuur waarin de (kosten)effectiviteit van interventies geëvalueerd wordt. Een maatregel zou wetenschappelijk bewezen moeten worden op effectiviteit vooraleer hij uitgerold wordt op grote schaal.
5. Maak vanuit de overheid voldoende budget vrij voor vsv-preventie. Elke geïnvesteerde euro verdient zichzelf immers meermaals terug.

Bron: Itinera (itinera.be)