Op het werk vormen vooral een te hoge fysieke en mentale werkbelasting, een gebrek aan ‘werk op maat’ en een gebrek aan autonomie steeds meer de basis van stress. Werknemers met spanningsklachten zijn minder productief en blijven bijna driemaal langer thuis. Ruim een derde geeft aan zijn organisatie te willen verlaten. Dat blijkt uit de tweejaarlijkse stressbarometer van HR-dienstverlener Securex na een bevraging van 1754 werknemers uit de Belgische arbeidsmarkt.

Steeds meer spanningsklachten

Eerst het goede nieuws: sinds 2013 is het aantal werknemers dat zegt stress op het werk te ervaren niet meer toegenomen. Maar het is ook niet afgenomen: momenteel kampen nog steeds twee op de drie Belgische werknemers (62 procent) met overmatige stress op het werk. Tussen 2010 en 2013 steeg dit cijfer nog met 18,5 procent. Het aantal werknemers dat zegt stress in het algemeen te ervaren (al dan niet gelinkt aan het werk), is sinds 2013 ook niet toegenomen.

Anderzijds is het aantal gestresseerde werknemers met verscheidene reële spanningsklachten gestegen van 42 procent in 2013 naar 54 procent in 2015. Een stijging dus met bijna 30 procent in twee jaar tijd. Deze werknemers klagen onder meer over hoofdpijn, hartkloppingen en slapeloosheid, concentratieverlies, neerslachtigheid en snel kwaad worden. Deze spanningsklachten kunnen zowel het gevolg zijn van stress op het werk, als van stress in de privésfeer. Deze personen lopen bovendien meer risico op een burn-out.

Meer werkbelasting en minder autonomie

Van de belangrijkste werkgerelateerde stressoren vallen de toename van de fysieke en emotionele werkbelasting (bijvoorbeeld door agressie en pesten) en de afname van de autonomie die werknemers in hun job ervaren, het meeste op. Hieraan gekoppeld tonen ze minder vertrouwen in hun directe leidinggevende dan in 2013. Tot slot halen ze ook steeds minder energie uit hun jobinhoud.

Andere belangrijke oorzaken van stress die rechtstreeks in verband staan met het werk, zoals werkdruk en een slecht gevoerd veranderingsbeleid, zijn nog steeds problematisch, maar blijven stabiel. Tot slot staan ook loopbaanadvies en opleidingsmogelijkheden in vele organisaties nog steeds niet op punt, hoewel in 2013 al duidelijk bleek dat er op dat vlak het meeste werk aan de winkel was.

Gevolgen: productieverlies en absenteïsme

De gestegen spanningsklachten vertalen zich onder meer in sterk verminderde prestaties. Van de werknemers met verscheidene spanningsklachten geeft 23 procent aan minder goed te presteren, tegenover 14 procent van hun collega’s. ‘Minder goed presteren’ betekent fouten maken, doelstellingen niet halen, zich niet inzetten voor het werk, geen initiatief nemen en geen verantwoordelijkheid nemen.

Naast verminderde prestaties, brengen spanningsklachten ook nog andere kwalijke gevolgen met zich mee. Zo houden ze werknemers bijna driemaal langer thuis. Werknemers met weinig spanningsklachten rapporteren gemiddeld 6 afwezigheidsdagen per jaar, terwijl hun meer gespannen collega’s 16 dagen thuisblijven. Ruim een derde (35 procent) van de werknemers met meerdere spanningsklachten wil bovendien zijn organisatie op korte of lange termijn verlaten (tegenover 19 procent van de minder gespannen werknemers). En ten slotte willen werknemers met meerdere spanningsklachten gemiddeld maar tot 59 jaar blijven werken of twee jaar minder dan medewerkers met minder spanningsklachten (tot 61 jaar).

Medewerkers met enige anciënniteit en arbeiders zwaarst getroffen

Medewerkers met een lange loopbaan in een bepaalde organisatie lopen meer risico op zowel fysieke als mentale spanningsklachten: 41 procent van de werknemers met 11 tot 20 jaar anciënniteit lijdt onder stress, tegenover 35 procent bij minder anciënniteit. Van de werknemers met meer dan 20 jaar anciënniteit lijdt slechts 28 procent onder de gevolgen van stress, maar hier speelt waarschijnlijk het ‘healthy worker effect’ (alleen gezonde en gemotiveerde werknemers blijven lang werken). Dat ‘healthy worker effect’ kan ook een verklaring zijn voor de vaststelling dat 30 procent van de werknemers ouder dan 50, spanningsklachten ervaren tegenover maar liefst 37 procent van de werknemers jonger dan 50 jaar.

Verder ondervinden kortgeschoolden (secundair onderwijs) meer klachten door stress (38 procent) dan langergeschoolden (32 procent), evenals arbeiders (41 procent, versus 32 procent van de bedienden, inclusief kaderleden). Een verklaring hiervoor vormen ongetwijfeld een verschil in autonomie en in fysieke belasting.

Bron: Securex (securex.be)

Lees ook de rubriek Postscriptum in het maartnummer van HR Square, waarin Jos Gavel diverse onderzoeken over burn-out met elkaar confronteert onder de titel ‘Burn-out: de schuld van de baas…’ Het nummer zit op 14 maart in de brievenbus en is voor leden uiteraard ook online te lezen.