“Concurrentie is goed voor ons. Maar we houden er niet van, want het is de hel”, zo balde Curzon-Price de gevoelens van velen samen. Die concurrentie komt onder meer – en meer en meer – uit Oost-Europa. Zal het groot- en kleinkapitaal naar het Oosten verhuizen of zullen massa’s mensen naar het Westen trekken op zoek naar meer loon en betere werkvoorwaarden, straks nauwelijks meer gehinderd door hun nationaliteit?
Bekijken we eerst de situatie door de klassieke bril. Het Bruto Binnenlands Product per lid van de bevolking bedraagt in Luxemburg 56.660 euro. In de nieuwe lidstaat Litouwen klokken ze af op 2464 euro. Luxemburg is rijk, Litouwen is arm. De Polen halen 4320 euro. Het Europese gemiddelde is 22.544 euro.
Het gemiddelde uurloon in de Duitse industrie piekt op 26,18 euro. De Letten doen het voor 1,97 euro, de Tsjechen – die al iets bewezen hebben – voor 4,47 euro. De Duitsers zijn nog altijd rijk, de Letten nog lang niet.
Vastberaden armen zoeken met pak en zak en veel goede moed de rijke streken op, om zich op te werken (een gedragspatroon dat een paar generaties geleden de Vlaming typeerde). Even vastberaden rijken zien kansen in arme streken, waar hun geld stukken meer zou kunnen renderen. Beide categorieën durven risico aan. De ene omdat er niet veel andere keuzes zijn, de andere omdat ze denken tegen een stootje te kunnen als niet alles naar wens verloopt.
Volgens Victoria Curzon-Price moeten we met die gegevens in het achterhoofd wel waakzaam zijn, maar niet paniekerig doen: “Hoewel we veel klagen, zijn we zeer productieve samenlevingen en dat zal zo blijven. Men moet niet te pessimistisch gestemd zijn over Old Europe, we doen het bijlange niet slecht. Vergeet niet dat hoge lonen en hoge productiviteit altijd samen gaan, net zoals lage productiviteit en lage lonen.”
Het is voor de hongerige ondernemer niet al goud wat blinkt in het Oosten. Naast de lage productiviteit, die minstens voor een groot deel de voordelen van de lage lonen teniet doet, scoren de Oost-Europese landen slecht op economische vrijheid, corruptie en zekerheid van eigendomsrechten. Pluspunten voor de nieuwe lidstaten zijn dan weer de groeidynamiek en de veel bedrijfsvriendelijkere fiscaliteit (al spant op dit laatste punt Ierland al jaren de kroon).
Curzon-Price verwacht wel degelijk een migratie van kapitaal (van West naar Oost) en van arbeidskrachten (van Oost naar West), maar is ervan overtuigd de verandering die daaruit voortvloeit niet catastrofaal zal zijn. “Er zullen winnaars en verliezers zijn aan beide kanten”, zegt ze. “Dynamische streken in Oost en West zullen middelen – geld en mensen – aantrekken. Zowel arbeid als kapitaal zullen verhuizen.”
Die verhuizing zal niet eenduidig in één richting verlopen. Een pak legale en illegale migranten zal terugkeren naar zijn land, aangetrokken door de nieuwe kansen. Een hoop bedrijven zal in het Westen rendabel blijven, ook in de industrie. Dat er beweging komt, is zeker. Maar iedereen zal lusten en lasten dragen.
Deze thematiek en de consequenties ervan voor de HR-manager worden ten gronde behandeld in HR Square nr. 14.
