Het voorstel tot splitsing van het werkgelegenheidsbeleid was het opvallendste nieuwsfeit in de intentieverklaring van toekomstig sp.a-voorzitter Johan Vande Lanotte en ondervoorzitter Caroline Gennez, vorige dinsdag. Zij willen beslissingen over werkloosheidsuitkeringen, brugpensioenen, tijdskrediet, uitzendarbeid, arbeidsvergunningen, betaald educatief verlof en leerlingenwezen overhevelen naar de gewesten. “Als een regio 20% werkloosheid kent, moet je kiezen welke categorie je eerst activeert. In een regio met 3% werklozen moet de VDAB iedereen meteen kunnen helpen, jong of oud”, legt de begrotingsminister uit aan De Morgen. “In Roeselare zijn er andere behoeften dan in La Louvière.”
Partijgenoot Frank Vandenbroucke, toen nog federaal minister van Werk, pleitte tijdens de verkiezingscampagne al voor een splitsing. De argumenten zijn genoegzaam gekend. Alleen krijgen ze nooit kans om gehoord te worden, omdat ze moeten opboksen tegen een andere stelling: dat splitsing van (delen van) de sociale zekerheid, de solidariteit tussen Vlaanderen en Wallonië ondergraaft. Vande Lanotte doorbreekt nu het taboe met de idee de huidige verdeelsleutel voor 20 tot 25 jaar bij wet vast te leggen: 50% voor Vlaanderen, 38,5% voor Wallonië en 11,5% voor Brussel. Pas daarna gebeurt de verdeling volgens bevolkingsgrootte, wat Vlaanderen beter zou uitkomen. “Wij staan niet voor een egoïstisch Vlaanderen. We willen autonomie zonder Wallonië centen af te nemen”, aldus Vande Lanotte. Hij wil de volgende vijf jaar het bedrag voor werkgelegenheid op 2,73% van het bnp (bruto nationaal product) houden, op het huidige peil dus.
De Vlaamse politieke partijen reageren positief op het voorstel van de vice-premier. Spirit stelt tot haar tevredenheid vast dat de kartelpartner op dezelfde lijn zit. VLD-voorzitter Bart Somers is blij dat de sp.a “nu ook de financiering van het werkgelegenheidbeleid wil regionaliseren”. Bij de N-VA is voorzitter Bart De Wever opgetogen. Hij benadrukt wel dat ook financiële en fiscale autonomie nodig zijn om welvaart en welzijn te verankeren. Vlaams minister-president Yves Leterme (CD&V) wil dat gewesten met een succesvol werkgelegenheidsbeleid daarvoor een financiële beloning krijgen.
Voka, het Vlaams netwerk van ondernemingen, is “aangenaam verrast” door Vande Lanottes voorstel. Karel Van Eetvelt, gedelegeerd bestuurder van Unizo, wil naast de werkgelegenheid ook een aantal economische hefbomen, zoals de vennootschapsfiscaliteit, regionaliseren. Hij kan zich niet vinden in het voorstel om de verdeelsleutel voor werkgelegenheidsmiddelen bij wet vast te leggen. Geld krijgen mag geen vanzelfsprekendheid zijn. Van Eetvelt wil een resultaatsverbintenis voor de regio’s. De directeur-generaal van het VBO, Pieter Timmermans, treedt hem bij. “Het kan niet dat de regio’s genieten van de lusten van het beleid en dat de lasten federaal blijven”, zegde hij aan De Tijd. “Dat is puur consumptiefederalisme.” Timmermans wil niet dat het plan tot extra kosten voor de werkgevers leidt.
De socialistische, christelijke en liberale vakbonden zien dan weer geen heil in een regionalisering van het werkgelegenheidsbeleid. Volgens Luc Cortebeeck (ACV) bestaan er al voldoende instrumenten om aan dit beleid een regionale invulling te geven. Xavier Verboven (ABVV) vreest bij de overheveling van de werkloosheidsuitkeringen voor een “regelrechte opsplitsing van de sociale zekerheid”.
De Franstalige partijen lopen evenmin warm voor het voorstel. “De regionalisering van het werkgelegenheidsbeleid is niet aan de orde”, liet Elio Di Rupo (PS) deze week in Humo al optekenen. Voor de cdH luidt Vande Lanottes plan “het einde van de sociale bekommernis op federaal niveau” in. De Franstalige christen-democraten vrezen voor een concurrentie in salarissen tussen de regio’s, met hogere lonen in Vlaanderen, en voor een vermindering van de middelen voor het Waals gewest, wat tot een verhoging van de sociale bijdragen zou leiden. Ze waarschuwen voor vele praktische problemen tussen de verschillende diensten die momenteel op federaal en regionaal niveau actief zijn.
