Een en ander komt naar voren uit de resultaten van de enquête naar Voortgezette Beroepsopleiding (CVTS) met referentiejaar 2005 van de Algemene Directie Statistiek en Economische Informatie (FOD Economie). De enquête peilde naar de vormingsinspanningen bij 3083 Belgische ondernemingen met minstens tien werknemers.

Iets meer dan twee derde (62,5%) van de Belgische bedrijven organiseert een of andere vorm van opleiding voor zijn werknemers. Het gaat daarbij zowel om deelname aan cursussen als om andere, minder formele of informele vormen van opleiding (zoals on the job training of deelname aan conferenties). Hoe groter de onderneming, hoe groter de kans dat zij opleiding organiseert.

Beperken we ons tot het aandeel ondernemingen dat formele opleiding aanbiedt, dan hebben we het over 48,5% van alle Belgische ondernemingen met minstens tien werknemers. In 1999 lag het aandeel ondernemingen dat een of andere vorm van opleiding organiseert nog een flink stuk hoger: 70%.

Opmerkelijk: de daling manifesteert zich uitsluitend bij kmo’s (tussen 10 en 249 werknemers). Bij de categorieën van ondernemingen met minstens 250 werknemers is het aandeel immers niet gewijzigd. Zowel in 1999 als in 2005 organiseerde nagenoeg 100% van alle grotere ondernemingen vorming. Dit cijfer daalt vervolgens met de grootte van de onderneming. Bij middelgrote ondernemingen (50-249 werknemers) bedroeg het percentage vormingsbedrijven in 2005 nog 85,8, bij de ondernemingen met 20 tot 49 werknemers organiseerde 66,4% opleidingen en voor de categorie 10 tot 19 werknemers was dit nog iets meer dan de helft.

Tussen 1993 en 1999 was er nog sprake van een aanzienlijke toename van de vormingsinspanning, maar die evolutie lijkt voorbij. Ondernemingen investeren gemiddeld nog 1,6% van de salarismassa in vorming. Ook hier stijgen de cijfers met de grootte van de onderneming.

De sectoren waar het meest in opleiding geïnvesteerd wordt en werknemers het meest kans maken op deelname aan opleiding zijn de financiële sector, de post- en telecommunicatie en de chemische sector. De houtindustrie, de bouwnijverheid, textiel, horeca en kleinhandel scoren het laagst op deze terreinen. Een gedeelte van het verschil is mogelijk te verklaren doordat in deze sectoren veel kleinere ondernemingen actief zijn, maar ook na controle van ondernemingsgrootte scoren deze sectoren het laagst.

De enquête laat ook toe na te gaan of de deelname aan vorming verschilt naargelang van de doelgroep. Het blijkt dat mannen iets vaker deelnemen aan opleiding dan vrouwen: mannen krijgen gemiddeld vijf uur meer opleiding. Het lijkt onwaarschijnlijk, maar de leeftijdsgroepen die waarschijnlijk het meeste nood hebben aan vorming, krijgen die het minst: jongeren en 55-plussers maken minder kans op bijkomende opleiding. De participatiegraad bij oudere werknemers ligt maar liefst 12% lager dan het gemiddelde van 39,9%, jongeren maken 6% minder kans op een opleiding dan collega’s tussen 25 en 54 jaar.

Bedrijven kiezen in vergelijking met 1999 nu meer voor interne dan externe opleidingen. In 2005 ging 60% van alle opleidingsuren naar interne opleidingen tegenover 40% naar externe opleidingen. In 1999 was er nog een min of meer gelijke verdeling. Niet alleen de grotere bedrijven kiezen voor interne opleiding, ook kleinere ondernemingen organiseren net iets vaker interne opleidingen dan externe. Alleen middelgrote ondernemingen kiezen duidelijk meer voor externe opleiding.

De reden waarom bedrijven geen opleiding geven: ruim 80% beweert dat werknemers al vaardig genoeg zijn. Ongeveer de helft voegt eraan toe dat ze met hun aanwervingsbeleid wel de nodige expertise in huis halen. Een dikke 40% zegt dat de werknemers het te druk hebben om tijd vrij te maken voor vorming.